Om te zien moet je kijken

(oude) Politiepost Wittevrouwen

 Om te zien moet je kijken. Het is wel zo prettig als onze vaste gids en oud collega Peter Gieling er ook nog eens heel veel over weet te vertellen.

Vandaag gaan we weer op pad met de wandelgroep ‘Band of B’.

Dit keer met een extra gast/gids Joost van Waert, inmiddels wereldberoemd in Utrecht, door zijn boek ‘ Boek Muurkunst in Utrecht’.

De slogan van Joost is; En hoe meer je om je heen kijkt hoe meer je ontdekt. En als je daarbij honderden kilometers door Utrecht heb gefietst, heb je al zoveel ontdekt dat er een boek mee te vullen is.

We starten dit keer de wandeling bij het oude politiebureau Wittevrouwen op de hoek van de Wittevrouwenstraat Utrecht. Het politiebureau heeft 150 jaar dienst gedaan bij de politie Utrecht.

In de jaren zeventig van de vorige eeuw heb ik er zelf ook regelmatig dienst gedaan.
Om de zoveel tijd werd je voor een week ingeroosterd in de BP-Dienst, vanuit het bureau Wittevrouwen. Geen dag/dagelijkse incidenten afhandeling, maar alleen de taak van handhaving, van meestal verkeerszaken of bijzondere controles.

Tijdens de wandeling foto’s gemaakt en aan de hand van de verhalen van Peter en Joost, aangevuld met informatie van het internet de blog samengesteld.

Zicht op de Wittevrouwenstraat

Naast Peter (met pet) Joost van Waert

Zicht op de Biltstraat

Vroeger in de tijd van Napoleon stond er hier bij de ingang van Utrecht, de Witte Vrouwen Poort. En  hier is er een afbeelding van te vinden, op een paal van het hekwerk aan de Wittevrouwensingel.

Ja, ja, het bovenste topje van de Domtoren is weer zichtbaar

Singelzicht

Singelzicht aan de Wittevrouwenkade 1 te Utrecht, biedt zorg aan jongeren van 17 tot 23 jaar. De medewerkers van Singelzicht helpen bij het oppakken van een nuttige dagbesteding, behandeling of problemen met de financiën. De muurschildering, bij het pand,  is door de bewoners gemaakt en de drie lichtkranten kunnen ze zelf  van actuele teksten voorzien.

Kloksteeg

Een door Tolhuis in 1556 gegoten klok, de Odulphus heeft eeuwenlang in de Wittevrouwenpoort gehangen. Na de sloop van de oude poort in 1858 is de klok overgebracht naar het klokkentorentje in het toen nieuw gebouwde accijnshuis Wittevrouwenstraat 44 (oude politiepost Wittevrouwen). Klok Odulphus is al meer dan 450 jaar oud.
De locatie van het giethuis is tegenover de Wittevrouwenkerk, het heet daar nog steeds de Kloksteeg. Het ligt aan de overzijde van zijn huis. Dat huis staat ook tegenover de vroegere Wittevrouwenkerk, alleen aan de andere kant van de poort waar later de Ridderschapstraat werd aangelegd. In het giethuis werden de klokken en bussen gemaakt.

Gebrandschilderde ramen Twee Witte vrouwen

Muurschildering van gebrandschilderde ramen.
Twee ‘Witte vrouwen” en in het midden Nijntje (2021)
Wittevrouwenstraat ontleent zijn naam aan het vroegere Wittevrouwenklooster dat lag tussen de Plompentorengracht, de Wittevrouwenstraat en de Wittevrouwensingel. Het was een zogenaamd adellijk vrouwenklooster en het hoorde bij de orde van de Norbertinessen, hun kleding was wit. Na enkele branden werd in 1709 het laatste deel gesloopt. Op de plek staan nu de vier mooie klokgevelhuizen (28 / 32)

De sleutel koning

De Sleutelkoning kwam op het idee van een muurschildering, na foto's te hebben gezien op DUIC van de afbeelding van Pyke Koch op de Van Asch van Wijckskade. Het sleutel- en slotenmakerbedrijf bestaat al sinds 1910 en begon in een zijstraat van de Steenweg. In 1926 verhuisde het bedrijf naar de huidige plek, waar het nu altijd nog zit. Schildering van De Strakke Hand.

In de UTAM- garage, waar de voormalige Utrechtse Taxameter en Automobiel Maatschappij uit 1917 huisde, zijn de afgelopen jaren vaker scenes voor films en televisieseries opgenomen.
In 2005 werd Zwartboek (scenario Paul Verhoeven en Gerard Soeteman) gedraaid en diende de locatie als mortuarium. In 2015 was de locatie het decor van Helleveeg (A.F.Th. van der Heijden) en Riphagen (scenario Paul Jan Nelissen en Thomas van der Ree). En in 2021 werd er een scene van de bioscoopfilm De Oost opgenomen. 

 Ode aan de nacht. Een magisch realistisch beeld van lege straten en pleinen. Zoals tijdens de Corona lockdown van 2021. (Aafke Bouman)

Het project City Canvas ontwikkelde in 2022 een serie muurschilderingen met vijf jonge kunstenaars die een band hebben met Utrecht. Ode aan de nacht maakte er onderdeel vanuit.

Vast prik, bij de koffie in het politiebureau Wittevrouwen,
een saucijzenbroodje van bakkerij TOP.

Dit gedicht siert de gevel van Kinepolis Utrecht City-bioscoop. De woorden zijn geschonken door de Utrechtse dichter Winterkil, een pseudoniem van Gjalt Rameijer, die het gedicht schreef nadat zijn vriendin hem had verlaten.
De inmiddels wereldberoemde straatartiest JanisdeMan bracht het kunstwerk aan.

De Begijnesteeg. Jaren het afvalputje van de buurt, nu een keurig straatje waar in de zomer een hapje gegeten kan worden. De stofzuiger is een herinnering aan het verleden. Alle rommel verdwijnt in de stofzuiger.

Afbeelding van het gedicht 'Zeeroep' van de schrijver-dichter J. Slauerhoff (1898-1936), geschilderd op de zijgevel van het pand Jansveld 53 te Utrecht.

Naast de muurschilderingen en andere kleurige ornamenten in de stad, werden ook een zestiental kastjes van Stedin door kunstenaars beschilderd

Een muur, een graficus en woorden: de Breedstraat in het centrum is opgefleurd met een muurgedicht waarmee de straat afscheid neemt van prostitutie en drugshandel.
Stil zijn in het wilde gewemel
Van een wereld zo ontzind
Stil, en dromen van een hemel
Waar het zwakste overwint
Het gedicht, van oud-straatbewoner Jan Engelman (1900- 1970), werd officieel onthuld door burgemeester Jan van Zanen.
Een heel mooi moment’’, zegt Ari Doeser, voorzitter van de stichting Leefbare Breedstraatbuurt.
De buurt heeft zich na een jarenlange strijd ontworsteld aan de prostitutie en de drugshandel uit de omgeving van de Hardebollenstraat. Dit gedicht markeert het begin van een nieuwe tijd.’’

Mevr. Vos van Gortel burgemeester van Utrecht

HET HUIS MET DE KOPPEN Dit huis werd zo genoemd naar de gesneden houten koppen, die zich langs de gootlijst bevinden. Deze koppen stammen uit ca. 1646, toen vier middeleeuwse huizen tot één geheel werden verbouwd.
Bij een restauratie in 1986 werd een vergane kop vervangen door het portret van de toenmalige burgemeester Mevr. Vos-van Gortel, vervaardigd door de Utrechtse beeldhouwer J.L. Esenkbrink. Vanuit de zuidwesthoek kijkt ze de straat in.

Het citaat luidt: "BESTUREN IS NIETS ANDERS DAN MET KRACHT EN GEMAKKELIJKHEID WEL TE DOEN". Muurschildering met een citaat van de burgemeester van Utrecht tussen 1827 en 1839, H.M.A.J. van Asch van Wijck, op de zijgevel van het pand Van Asch van Wijckskade 18 te Utrecht.

Het werd een kille avond met een kring van nevel om de maan.
Bij de Begijnekade stond een troepje heilsoldaten God te loven en ze haastten zich voorzeker niet: tot op de Wittevrouwensingel klonk hun zalvend lied haar in de oren.
Dichter(s): C.C.S. Crone Locatie: St. Gregorius College, Van Asch van Wijckskade, Utrecht

Op de Asch van Wijckskade is een grote muurschildering aangebracht van een van de werken van Pyke Koch
De schildering van acht meter hoog, gemaakt door het Utrechtse collectief De Strakke Hand, toont een portret van de vrouw van Koch.
Stefan van den Heuvel, Susan Mertens, Eric Wijnvoord en Michiel Meulemans van De Strakke Hand zijn vijf dagen bezig geweest met het werk.

Het schilderij waarop de muurschildering is gebaseerd hangt ook in het Centraal Museum.
Een mooie gedachte om het werk van de kunstenaar ook buiten de museummuren te tonen, zo is dit erfgoed voor iedereen beschikbaar. De muur bij de Asch van Wijckskade staat op een prominente plek en is een soort poort van de stad, het is dus een prachtige locatie.”

Gezichtsbedrog. Twee ramen ? één raam is niet echt.

Sierraam met een kerkkroon
De achterkleinzoon van Eduard Abrahamszoon van Akaboa , was vernoemd naar zijn Angolese stamvader. Zijn vader Laurens had de aanduiding Van Akaboa als achternaam overgenomen en zijn zoon luisterde daarom naar de naam Eduard van Akaboa. Eduard ging bij zijn stiefvader in de leer en legde in 1749 de meesterproef als kopergieter af. Hij was toen 25 jaar en werd als broeder in het gilde ingeschreven.
De kerkkroon (boven de deur), ofwel de kroonluchter, van de kerk in De Bilt, nabij Utrecht, was namelijk gemaakt door Eduard van Akaboa. Het was zijn eerste werk als kopergieter.

Het huis D'Coninck van Poortugael
Een zeker man (geneesheer?) had den Koning van Portugal van eene gevaarlijke kwaal afgeholpen. Deze had hem daarvoor vorstelijk beloond en uit deze belooning stichtte de man dit huis, of tenminste de voorgevel, tot een aandenken aan ’s konings goedheid.
De man die zijn huis De Koning van Portugal noemde, mr. Dirck van Toll, was volgens eigen verklaring omstreeks 1567 geboren.

“Honderd jaar U.S.R. is honderd jaar Utrecht”, zei Unitas-rector Wesley Verheul tijdens de ‘centenniumviering’ van zijn vereniging. Om de band met de stad te bezegelen mocht burgemeester Aleid Wolfsen een gedenksteen in ontvangst nemen die op het Neude  ligt tegenover  het postkantoor/bibliotheek.

Bibliotheek - voormalig hoofdpostkantoor

Ingang bibliotheek

Ook de plaats waar de Munt stond

Herinnering aan postkantoor

Kerst in de Bieb

De plaquette in het postkantoor te Utrecht herinnert de inwoners aan de ambtenaren van het Utrechtse telefoondistrict die in het najaar van 1944 in verbinding stonden met de geallieerden in het bevrijdde Nijmegen. Door deze verzetsdaad verloor de bezetter zeker zestig treinen. De plaquette herinnert tevens aan twee gefusilleerde verzetsmensen.
De namen van de twee slachtoffers luiden: W.J. Heukels en L.J. Lans.
Aan de achterzijde van het postkantoor aan de Oudegracht hadden W.J. Heukels en L.J. Lans samen met andere ondergrondse PTT-medewerkers een geheime installatie aangelegd. Hiermee werd het illegale contact in heel Nederland in stand gehouden.
Heukels en Lans zijn op het terrein van de machinefabriek Jaffa in Utrecht geëxecuteerd in verband met een bomaanslag in deze fabriek. Een bomaanslag die zij niet hadden gepleegd. Wolter Heukels is postuum door de koningin geëerd met het verzetskruis.