donderdag 25 mei 2023

Asperges

Groepsschuilplaats
Een uitnodiging van de wandelgroep ‘Band of B’ om donderdag 25 mei mee te gaan voor een tocht langs een aantal forten.

De ‘Band of B’ is een groep ‘oud’ politiemensen, die één keer in de maand onder leiding van Peter Gieling een tocht maken op de fiets of te voet door Utrecht en omgeving.

Dit keer op de fiets de oostkant van Utrecht, langs de forten van een gedeelte van de Nieuw Hollandse Waterlinie.
De geschiedenis komt in een snel tempo langs, inclusief jaartallen en bijzonderheden.
Ik kan het wel volgen, maar alles onthouden is een ander verhaal.


Fort De Bilt

De start is in Fort De Bilt. Een beladen plaats omdat er in de oorlog op deze locatie een aantal verzetsstrijders gefusilleerd werden. Op het binnenterrein is een herdenkingsmonument voor landgenoten, die door de Duitsers daar ( en op andere plaatsen in Utrecht) werden gedood.


Van Fort De Bilt op de fiets door naar Fort Voordorp, over fietspaden en paadjes die ik nog niet kende.

Onderweg de nodige uitleg over de Nieuw Hollandse Waterlinie.
Hoe hoog moet het water staan als het land onder water gezet moet worden ? (kniehoogte)
Over : Inundatiekanaal, inundatiesluis, remise, groepsgebouw, verdedigingslijn, bunker, kazerne, singel, houten huizen.


singel rondom het fort

Zicht op fortwachtershuis

Fort Voordorp is omgebouwd tot een vergader- en evenementen locatie. Gewild bij  leger, marechaussee en politie, omdat het Fort binnen een fortgracht ligt en slecht  één toegang heeft en daardoor makkelijker te beveiligen is.

Nog een weetje. Soms lijkt het dat de begroeiing van een Fort iets willekeurig is en door de tand des tijds is ontstaan. Fout ! Bij de bouw van een fort is de beplanting een wezenlijk onderdeel. Meidoorns om het moeilijk te maken om er doorheen te lopen. Diverse boomsoorten. Populieren voor het maken van klompen, Eiken voor meubels.

kerkje Blauwkapel

optreden in kerkje Blauwkapel 2013

Door naar Fort Blauwkapel. Op zich al een bijzonder Fort omdat er binnen de fortgracht een klein dorpje is ontstaan met zelfs een kerkje. De kleinste kruiskerk van Nederland.

Het voormalig Utrechtse Politiekoor heeft diverse keren hun medewerking verleend aan een adventsdienst. In het archief vond ik nog de foto’s







Na een fietstocht tussen de weilanden door komen we uit bij Fort Ruigenhoek, waar Peter een uitleg geeft over de toepassing van de waterlinie en andere wetenswaardigheden .

Nu weet ik bijvoorbeeld waarom de toegangsdeuren van de groepsverblijven uit drie delen bestaat. Mocht er een boom voor de ingang terecht komen, dan kan misschien nog een gedeelte van de deur open.

waterkering


park De Gagel

Als laatste van de ochtend op naar Fort De Gagel. Wel mooi hoe de groepsschuilplaats voor het Fort beschilderd werd. Een mooie kijk op hoe de soldaten in die tijd in hun schuilplaats zaten.


Ook Fort De Gagel is omgebouwd tot vergaderruimte en restaurant. En zoals het hoort bij een Fort heb je vanuit ( nu het restaurant) een weide blik over het groene landschap.

Fort De Ggel

Een mooie plaats voor een kop koffie. Na de koffie stap ik weer op de fiets richting huis.
Een mooie en leerzame tocht, met veel leuke weetjes.

plattegrond De Gagel

O, ja. De Asperges. Wat hebben die met een Fort te maken ?
Deels onder het asfalt, maar nog goed zichtbaar, bij Fort Blauwkapel ligt het betonblok van de tankversperring (ook Vechtwagenhindernis genoemd) wat onderdeel was van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In het blok werden stalen asperges gestoken. Een aantal asperges zijn nog aanwezig. De versperring werd gebouwd in 1939-1940.


de asperges


woensdag 24 mei 2023

De wand bij de Haarrijnseplas

Oeverzwaluw

In 2015 werden de eerste oeverzwaluwen geringd door VRS De Haar bij de Haarrijnseplas.
Ieder jaar komen de zwaluwen terug om hun nest te maken in de daar neer gezette wand.
Ook dit jaar is de wand met 276 nestgaten bijna helemaal in gebruik genomen.

Taken verdelen

Woensdagavond 24 mei 2023 was het voor de eerste keer dit jaar dat er geringd werd.
Achter de wand worden de netten op de stokken bevestigt om ze vervolgens voor de wand te zetten.
Speciaal voor deze opstelling werden er bij de bouw van de oeverzwaluwenwand, bevestigingspunten gemaakt voor het opzetten van de netten voor de wand.
Zo kan in één keer een net van zo’n vijftig meter voor de wand geplaatst worden.

Netten opstellen

Tijdens het neerzetten van de netten vliegen de eerste zwaluwen al in en worden dan ook als eerste meegenomen en geringd.

Oeverzwaluwen in het net

Netten voor de wand

Tom

De eerste oeverzwaluwen

Bij de tweede ronde was het voor de ringers even flink doorwerken om de vogels uit de netten te halen.
In totaal werden er bij deze eerste ringavond zo’n 160 oeverzwaluwen gevangen.
Een  derde van de vogels had al een ring, en zijn dus al een keertje eerder te gast geweest in de wand aan de Haarrijnseplas.

Door een wereldwijde database van geringde vogels, kan na het aflezen van de ring ( een soort ID-bewijs) in de database gezien worden wanneer en waar de vogel gevangen en geringd werd.





Alle vogels gingen geringd terug naar de wand, na  gemeten, gewogen en gecontroleerd te zijn.
Van een aantal vogels werden monsters genomen voor onderzoek naar het vogelvirus.
Lang niet alle vogels werden dit keer gevangen en geringd.
Binnenkort nog een keer een nieuwe sessie.

Haarrijnseplas

Vogels uit de netten halen

Oeverzwaluw in net


ringen, meten, wegen, controleren, noteren


donderdag 18 mei 2023

Lifer bird – de RAAF

de RAAF

De betekenis van LIFER BIRD :   Een vogelsoort wanneer deze voor het eerst wordt gezien en positief wordt geïdentificeerd door een individuele vogelaar.

Nu gaat dit voor mij niet helemaal op, maar het was wel de eerste keer dat ik een RAAF tijdens het ringen van dichtbij heb kunnen zien.

De meeste ringactiviteiten hebben betrekking op de zangvogels, waarvan de kleinste zo’n vijf gram weegt.
Dit in tegenstelling tot de raaf, waarbij deze twee jongens van ruim een maand oud, zo rond de kilo per stuk wegen.

Woensdag 17 mei 2023 mocht ik met Hans mee het veld in om raven te ringen. Het nest, ergens in een elektriciteitsmast in de polder van Zeewolde was al eerder dit jaar bezocht, maar de jongen (toen formaat zangvogel) waren nog veel te klein om te ringen.
Inmiddels vier weken verder zijn ze al gevorderd tot jongen raven.

Klaar om te klimmen

Raaf - Corvus corax

Voor deze activiteit is ondersteuning van de netbeheerder noodzakelijk. Ook hier geldt dat veiligheid voorop staat, zowel voor het klimmen als voor de omgeving waar het nest zich bevindt.


Dus een medewerker mocht, voorzien van klimuitrusting de mast in om de jongen op te halen, waarna ze door Hans geringd werden.

Tijdens de werkzaamheden vlogen de ouders continu rond in de omgeving, luid roepend ‘Kroa. Kroa ‘





Toezicht vanuit de lucht

Alleen het onderste nest was in gebruik



Naast de stalen ring krijgen de raven ook een kleurring, zodat ze makkelijker op afstand herkenbaar zijn aan de kleurring.

Natuurlijk is een onderdeel van het ringen, het meten, wegen en bemonsteren van de vogel.
Na het maken van wat plaatjes gingen de vogels weer in de tas en vervolgens de mast in terug in het nest.
Een geslaagde actie met dank aan de netbeheerder. En . . eh, Hans bedankt.




















DE RAAF


Zeer grote, geheel zwarte vogel, met groene/blauwe/paarse glans. Zonder directe vergelijking kan het wel moeilijk zijn het grootteverschil met zwarte kraai te zien. Valt verder op door zijn zware, lange snavel, in vlucht een wigvormige (ruit) staart en grote kop en een ander geluid. Als je de raaf van dichtbij ziet, is een duidelijk kenmerk de bevedering die de snavel voor meer dan de helft bedekt. Kan zeer goed zweven op thermiek als een roofvogel (in tegenstelling tot zwarte kraai). Wordt vaak ontdekt door de kenmerkende roep.

Territoriaal, niet broedende raven leven in groepen. Raven zijn partners voor het leven. Samen verzorgen ze het nest, waarbij het mannetje meer materiaal verzamelt en het vrouwtje meer bouwt aan het brede, platte nest; regelmatig in de kruin van een boom, tot wel 30 meter hoog. Broedt al vroeg, vanaf eind februari kunnen de 4-6 eieren worden gelegd. Na 20-25 dagen komen de eieren al uit, maar dan zitten de jongen nog 4-7 weken op het nest, en zelfs daarna kunnen ze nog enkele maanden in de omgeving rondhangen, om pas aan het eind van de zomer de geboortegrond te verlaten.

Raven leven in Nederland in uitgestrekte gebieden waarin bossen en heide elkaar afwisselen; steeds vaker ook in bosjes in cultuurland. Zoeken voedsel ver van de nestplaats en vliegen soms kilometers om in weilanden of kwelders te foerageren. Afhankelijk van gebieden die rijk zijn aan grondfauna.

 


Raven zijn alleseters en vindingrijk in het bemachtigen van voedsel. Voorkeur voor eiwitrijk dierlijk voedsel. De beschikbaarheid van dierkadavers met een menselijke (jacht) of natuurlijke herkomst (wintersterfte door voedselgebrek) is van groot belang voor de winteroverleving van raven.

Bij uitstek een standvogel. Raven kunnen voedselvluchten maken tot 30 km van hun plek vandaan, maar keren altijd terug.

RAAF

In vroeger eeuwen was de raaf in Nederland een gewone en verspreide broedvogel. Door de vooral op bijgeloof berustende, felle bestrijding en de (vermeende) concurrentie met jagers nam de soort echter snel in aantal af, en rond 1900 was hij zeldzaam geworden. In 1944 vond in Zuid-Limburg het laatste broedgeval plaats. Sinds 1976 broeden er weer (geïntroduceerde) wilde raven in Nederland. Aanvankelijk alleen op de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug, later ook elders, zoals in Flevoland, Noord- en Zuid-Holland. Is de laatste decennia sterk toegenomen als broedvogel, vooral in Drenthe.

(bron: vogelbescherming)