Eendenkooi Kooilust

oude ingang eendenkooi Kooilust

De afgelopen dagen lopen we dagelijks ons rondje  door het park Boomstede en de Eendenkooi Kooilust, met de oppas honden.

Daarnaast heeft  Riet zich aangesloten bij de werkgroep van het Utrechts Landschap, die zich bezighoudt met het onderhoud van de Eendenkooi Kooilust.

De liefhebberij ‘vogelen’ is ook goed te combineren met het park.

Tot slot wonen we al sinds het bestaan van de wijk Boomstede in Maarssenbroek, de wijk waar de Eendenkooi Kooilust deel van uitmaakt.

Genoeg stof om eens te gaan surfen op het net.

Algemeen
a Eigenaar Gemeente Maarssen. (Er zijn echter plannen om dit unieke gebiedje over te dragen aan het Utrechts Landschap).

b Gemeente Maarssen
c Aangrenzende terreinen Dit park grenst aan de zuidkant aan de woonwijk Boomstede, in het westen aan de A2, in het boorden aan de Verbindingsweg naar Vleuten en oostelijk loopt de Floraweg.
d Bodem Hoofdzakelijk klei op veen, ontstaan door de meanderende en overstromende rivieren de Vecht en de Aa.
e Landschap Zeer gevarieerd en bestaande uit park, speelweide, waterpartijen, moerasgedeelte, bos en een niet meer bruikbare eendenkooi. In de eendenkooi is moeras/bos met een verhoogd waterpeil aanwezig.

f Beheer Door de gemeente is het beheer vooral op natuurwaarden gericht, het hoogst nodige onderhoud en het beperkt onderhouden van de paden. Verder is een kunstmatig verhoogd waterpeil rond de eendenkooi noodzakelijk om verdroging van dit oorspronkelijk erg natte gebied te voorkomen. De massale groei van esdoorns wordt enigszins geremd door onder andere ringen van de stammen.

g Openstelling Het park Boomstede is vrij toegankelijk maar de eendenkooi niet. De eendenkooi kan alleen onder begeleiding met groepen van een beperkte omvang, worden bezocht. In de kooi zijn geen paden en over de vangarmen zijn slechts provisorische loopplanken aanwezig.
h Oppervlakte De eendenkooi beslaat ongeveer 2 hectare, het park Boomstede er omheen 3 á 4 hectare.
i Algemeen Het wijkpark wordt veel bezocht door hondenbezitters, sportvissers en trimmers> het park heeft een zeer gevarieerde flora en een Engelse landschapsstijl. Vooral het grote aantal gewone paden is opmerkelijk. Ook voor vogels is het een ware oase van rust omringd door een wereld van drukte. 

Geschiedenis
a Geologisch De omgeving is altijd moerasbos geweest (Maarssenbroek), totdat de landvoogden de gronden lieten ontginnen.
b Cultuur historisch De in het park liggende eendenkooi werd rond 1800 gesticht en was rond 1950 vervallen omdat eenden vlees te weinig gegeten werd. Ook werd de rust verstoord door de aanleg van de A2 en er was een Europees verbod op massavangsten.
Het is nu een gevarieerd wijkpark met bijzondere waterpartijen, hoogteverschillen en een gedeelte is ingericht als moeras. Er staan vele soorten bomen en struiken, waarmee getracht is een idee te geven van alle oorspronkelijk voorkomende bomen.
c Gebruik vroeger en nu Het daadwerkelijk gebruik van de eendenkooi met daaromheen een stiltegebied voor broedvogels (afpalingsstraal 750) is allang niet meer mogelijk. Wel wordt dit gebeid als een rustgebied voor onder andere vogels gezien.

Vegetatie
a Algemeen Veel aangeplante bomen en struiken die hier wel van oorsprong voorkwamen.
b Bijzonderheden:
In het park: bosaardbei, duinroos, peterselievlier, gagel, grote ratelaar.
In de eendenkooi: korstmossen (waaronder boomvorkje), judasoor, paardehaartaailing, groot springzaad, koningsvaren en hop.

Bronnen:
Ken uw omgeving, Brochure van de gemeente Maarssen (1985)
De eendenkooi Maarssen, Brochure (1987)
Bron: ivn.nl/afdeling/vecht-en-plassengebied

Te midden van de bebouwing van Maarssenbroek en het voortrazende verkeer van de A2 ligt een bijzonder natuurgebied: eendenkooi Kooilust. De kooi met omliggende gronden dateert uit de 18de eeuw. Eendenkooien werden tot halverwege de 20ste eeuw gebruikt voor het vangen van voornamelijk wilde eenden. De vogels werden in de plas gelokt en vervolgens in de vangpijp gejaagd. De gevangen dieren kwamen daarna bij deze of gene op het bord terecht. De afgelopen 50 jaar heeft de natuur in en rondom de kooi een spontane ontwikkeling ondergaan. Hierdoor heeft zich een gevarieerd bos ontwikkeld met boomsoorten als es, wilg, els, eik, populier en lijsterbes. Het waterrijke bos biedt leefruimte aan watervogels en amfibieën.

In de loop der tijd ging het authentieke karakter van Kooilust gedeeltelijk verloren. Een deel van de kooiplas was dichtgeslibd en de vangpijpen, karakteristiek voor een eendenkooi, waren verwijderd. Bovendien was de plas verland (=dichtgegroeid en drooggevallen) en lag het algemene waterpeil te laag voor de ontwikkeling van een specifieke moerasflora. Daarom zijn in 1999 en 2000 werkzaamheden uitgevoerd om de eendenkooi in zijn oude luister te herstellen. De plas is toen uitgebaggerd en de oorspronkelijke kooidetails zijn teruggebracht. In juni 2000 heeft de gemeente Maarssen de eendenkooi definitief overgedragen aan Utrechts Landschap. Het beheer van het gebied is gericht op behoud van de historische structuur met een zo groot mogelijke rijkdom aan planten- en diersoorten. Een bijzondere vogel die recentelijk Kooilust heeft aangedaan, is de ijsvogel.

Een groep enthousiaste vrijwilligers is wekelijks actief in het onderhoud en beheer van de eendenkooi.

Praktische informatie

vink

Wandelen
De eendenkooi zelf is niet toegankelijk. Het park rondom de kooi is wel toegankelijk voor wandelaars.
Honden, Aangelijnd toegestaan.
Ruiters, Niet toegestaan.
Mountainbiken, Niet toegestaan.
Rolstoelen, Het gebied is goed toegankelijk voor rolstoelgebruikers.
Ingang, Via de parkeerplaats aan de Boomstede in Maarssenbroek.
Boswachter, Joris Hellevoort

Bron: Utrechts Landschap

meerkoet

Waarnemingen

Vanaf 1982 zijn er waarnemingen gedaan in de eendenkooi Kooilust, Boomstede Maarssenbroek.
Vreemd dat er in de periode tussen 1987 en 1997 geen waarnemingen zijn geregistreerd.

In de wijk Boomstede te Maarssenbroek werden tot heden 5734 waarnemingen geregistreerd.
Van deze 5734 waren er 1769 waarnemingen in de Eendenkooi Kooilust.

fitis

De 1769 waarnemingen betroffen zowel insecten, vlinders, zoogdieren, planten, paddenstoelen als vogels en alles wat er tussen in zit.

616 waarnemingen in de Eendenkooi Kooilust hadden betrekking op vogels en zijn terug te brengen op 75 verschillende soorten.

Sommige vogels vlogen alleen over de eendenkooi, zoals een 100 Brandganzen, een groepje Grote Zaagbekken, 50 Kieviten en een 30 Kolganzen.

putter

In de loop der jaren zijn, naast de genoemde overvliegers, gezien :
Aalscholver, Blauwe Reiger, Fuut, Meerkoet, Waterhoen, Kuifeend, Parkeend, Nijlgans, Grauwe Gans, Slobeend, Smient, Wintertaling, Wilde eend, Kleine Mantelmeeuw, Kokmeeuw, Stormmeeuw, Zilvermeeuw, Visdief, Scholekster, Fazant, Ekster, Zwarte Kraai, Gaai, Kauw, Koperwiek, Merel, Zanglijster, Spreeuw, Grote Bonte Specht, Holenduif, Houtduif, Halsbandparkiet, Appelvink, Goudvink, Vink, Keep, Koolmees, Pimpelmees, Staartmees, Zwarte Mees, Witte Kwikstaart,

staartmees

Groenling, Fitis, Tjiftjaf, Putter, Heggenmus, Huismus, Grote Barmsijs, Sijs, Bonte Vliegenvanger, Grauwe Vliegenvanger, Spotvogel, Glanskop, Matkop, Zwartkop, Roodborst, Winterkoning, Goudhaan, Vuurgoudhaan, Gierzwaluw, Boomkruiper, Boomklever,  Grote Gele Kwikstaart, Bosuil, Ransuil,  Buizerd, Havik, Sperwer.

Bron: waarneming.nl

De wijken worden omgeven door sloten en water zodat het een natuurlijk karakter kreeg. Op de plaats van de oude eendenkooi bevindt zich nog het laatste stukje oorspronkelijke polder. In Maarssenbroek moest de grondwaterstand een halve meter worden verlaagd voor de bouw. Om te voorkomen dat de bomen in de eendenkooi niet dood zouden gaan is er een apart poldertje met zijn eigen waterpijl.
Bron: werkstuk aardrijkskunde

Eendenkooi Kooilust

Te midden van de bebouwing van Maarssenbroek in de wijk Boomstede ligt een bijzonder natuurgebied: eendenkooi Kooilust. De kooi met omliggende gronden dateert uit de 18de eeuw. Eendenkooien werden tot halverwege de 20ste eeuw gebruikt voor het vangen van voornamelijk wilde eenden. De vogels werden in de plas gelokt en vervolgens in de vangpijp gejaagd. De gevangen dieren kwamen daarna bij deze of gene op het bord terecht. De afgelopen 50 jaar heeft de natuur in en rondom de kooi een spontane ontwikkeling ondergaan. Hierdoor heeft zich een gevarieerd bos ontwikkeld met boomsoorten als es, wilg, els, eik, populier en lijsterbes. Het waterrijke bos biedt leefruimte aan watervogels en amfibieën.

De eendenkooi Kooilust

In de loop der tijd ging het authentieke karakter van Kooilust gedeeltelijk verloren. Een deel van de kooiplas was dichtgeslibd en de vangpijpen, karakteristiek voor een eendenkooi, waren verwijderd. Bovendien was de plas verland (=dichtgegroeid en drooggevallen) en lag het algemene waterpeil te laag voor de ontwikkeling van een specifieke moerasflora. Daarom zijn in 1999 en 2000 werkzaamheden uitgevoerd om de eendenkooi in zijn oude luister te herstellen. De plas is toen uitgebaggerd en de oorspronkelijke kooidetails zijn teruggebracht. In juni 2000 heeft de gemeente Maarssen de eendenkooi definitief overgedragen aan Het Utrechts Landschap. Het beheer van het gebied is gericht op behoud van de historische structuur met een zo groot mogelijke rijkdom aan planten- en diersoorten. Een bijzondere vogel die recentelijk Kooilust heeft aangedaan, is de ijsvogel. Verder zijn er veel soorten mezen, is de nachtegaal ook al eens gesignaleerd, de Koperwiek en de Vlaamse Gaai. Aan flora is in het park te vinden: bosaardbei, duinroos, peterselievlier, gagel en grote ratelaar. En in de eendenkooi: korstmossen (waaronder boomvorkje), judasoor, paardehaartaailing, groot springzaad, koningsvaren, zonnedauw en hop. Aan fauna zijn er veel padden, egels, (land)kikkers en vleermuizen.
Bron: http://schaikr.home.xs4all.nl/Maarssenbroek.htm