OEVERZWALUWENWAND HAARRIJNSEPLAS 2021

 

Oeverzwaluwen

Al enkele jaren staat er een oeverzwaluwenwand bij de Haarrijnseplas.
De wand bestaat uit een aantal betonnen-platen met in totaal 276 gaten.
Achter deze wand ligt tot aan de rand van de platen een berg zand.

Oeverzwaluwenwand

De wand is eigendom van de gemeente Utrecht en wordt met toestemming, gebruikt voor het ringen van oeverzwaluwen, door het Vogel Ring Station (VRS) De Haar.

Ieder jaar wordt het gebruikte zand uit de nestgangen verwijderd en daarna weer opgevuld met schoon zand.

Verwijderen gebruikt zand

Vullen met schoon zand

De start was goed, ondanks de Corona beslommeringen.

Wat we normaal als een ontspannend uitje typeerden, moest nu met maar twee personen gedaan worden. Maar het lukte om in het voorjaar, in twee dagen alle nestgangen leeg te halen en opnieuw te vullen met schoon zand.

Klaar voor de komst van de oeverzwaluwen

De gemeente zorgde voor een schoon pad voor de oeverzwaluwenwand en zette op tijd hekken neer om het pad achter de wand langs gedurende de broedtijd te blokkeren.

Natuurmonumenten zette er bordjes bij en zorgde voor een omleidingsroute.

Prachtig ! Laat de oeverzwaluwen maar komen, en dat deden ze.
De eerste zwaluwen, de verkenners kwamen begin april 2021 aan bij de wand.

Dan, half april 2021 hebben onverlaten met verf een grote tag op de wand gespoten, waarbij 50 nesten onder de verf terecht kwamen. Na ontdekking werd direct de verf  van het zand gehaald. Maar het was niet mogelijk om de verf van de wand te verwijderen.

De vraag was alleen of de zwaluwen een gekleurde wand zouden accepteren.

Oeverzwaluwen

Begin mei 2021 was duidelijk dat de oeverzwaluwen zich hier niet aan stoorden. Alhoewel het gekleurde gedeelte als laatste werd ingenomen.

Alle 276 nestgangen werden in gebruik genomen, wat inhoud dat minimaal er 552 oeverzwaluwen bij de wand vliegen. Wat een spektakel bij de wand.

Op de eerste ringavond, woensdag 3 juni 2021, een prachtige warme- en droge avond met veel oeverzwaluwen.
407 zwaluwen vlogen in de netten (74% van het totaal)
274 zwaluwen werden geringd (50% van het totaal)
133 zwaluwen waren al geringd ( 24% van het totaal)
Als bijzonderheid een oeverzwaluw met een Engelse ring.
De jonge oeverzwaluwen zaten op 1 na nog in het nest.

MET VRS DE HAAR WERDEN OP MEERDERE AVONDEN OEVERZWALUWEN GERINGD, BIJ DE WAND LANGS DE HAARRIJNSEPLAS.

3 juni 2021                        nieuw geringd 274          terugvangst 133

23 juni 2021                      nieuw geringd 276          terugvangst 195

21 juli 2021                       nieuw geringd 29             terugvangst 151

3 augustus 2021               nieuw geringd 8               terugvangst 94

2021 Totaal                      nieuw geringd 579

2021 Totaal terugvangsten 573, maar vermoedelijk zijn een aantal oeverzwaluwen meerdere keren gevangen, of gevangen nadat ze bij een eerdere ronde geringd waren.
Zeker is dat de 133 terugvangsten één jaar, of meerdere jaren eerder zijn geringd.
Bijzonder was de terugvangst van een oeverzwaluw met een London ring.

Met zekerheid kan worden vastgesteld dat er 712  (579 NW + 133 TV) oeverzwaluwen in de oeverzwaluwenwand hebben gewoond in 2021.
Meer dan waarschijnlijk zijn het er meer geweest. 

HOE WORDT DE NESTGANG GEMAAKT?

Uitkrabben nestgang

Met de snavel wordt het zand afgetast of het geschikt is voor een nest.
Met snavel en de nagels wordt een kommetje gekrabd

Hoopjes zand uit de nestgangen

Vervolgens wordt de gang gegraven, waarbij de zwaluw op zijn zij ( vleugel ) gaat liggen.
Zich vasthoudt met zijn snavel en met de nagels het zand uitkrabt.
Het duurt een dag om een eerste opening te maken.

Het maken van de totale nestgang duurt ongeveer 1 tot 1 ½ week.
Het zand wordt met de pootjes naar buiten gewerkt.
Aan de tenen zitten veertjes, die daarbij behulpzaam zijn.

De nestgang is ongeveer 50 tot 70 cm diep.
Op 20 cm vanaf de ingang is een verruiming om elkaar te kunnen passeren en om later de jonge vogels te voeren.

Het nest wordt met stro en veren in een ruimte aan het eind van de gegraven tunnel gebouwd (nestkom).

Van midden tot eind mei legt de oeverzwaluw vier tot zes dof-witte eieren, die grotendeels door het vrouwtje worden uitgebroed.

Na 13 dagen komen de eieren uit. (broedtijd).
Na 3 weken komen de jongen bij de ingang kijken en worden vervolgens nog 2 weken gevoerd.

 

VANGEN EN RINGEN OVERZWALUWEN

Bij de bouw van de wand is rekening gehouden met het vangen en ringen van de oeverzwaluwen.
Voor de wand werden in de grond buizen aangebracht voor de netstokken.
Buiten de wand worden de netten (vier stuks van twaalf meter lang) op de stokken gezet.
Gezamenlijk worden vervolgens de netten voor de wand gelopen en in de grond geplaatst.
De zwaluwen vliegen uit het nest de netten in, of komen van buiten richten het nest.
Alle vogels worden uit het net verwijderd en geringd en/of gecontroleerd.
Na twee of drie ronden op een avond, afhankelijk van de omstandigheden, worden de netten weer verwijderd en alle gevangen vogels gelijktijdig losgelaten.

Netten voor de wand

Oeverzwaluw

Controleren en ringen ( Covid-19 proof)

Controleren ring nummer

Tijdelijk in de opvang

GEVANGEN, GECONTROLEERD,  EN/OF GERINGD EN GECONTROLEERD

2015 – 2021 Terug Vangsten      2882
2015 - 2021 Nieuw Geringd       3397

Grootste aantal in één vangbeurt 471 oeverzwaluwen

WAAR VERBLIJVEN ONZE OEVERZWALUWEN NOG MEER :

Niet alle Oeverzwaluwen komen ieder jaar terug in de wand bij de Haarrijnseplas. Er vindt onder anderen een uitwisseling plaats tussen de diverse wanden. Erg in trek zijn de wanden rond het Gooimeer, daarnaast is er een uitwisseling met de omgeving Delft.

Locaties waar tussen een uitwisseling plaatsvond:

Magdalena Moonshaghe, Utrecht, Utrecht, Nederland, Haarzuilens, Wielreveld, Kunstwand
Botterweg, Almere, Nederland
Burgemeester Le Coultredreef, 1261 Blaricum, Nederland, Groeve Oostermeent, Blaricum
De Heuvel 14, 4023 AB Rijswijk, Nederland, Kunstwand RWS Rijswijk
Harnaskade 27, 2635 CA Den Hoorn, Nederland
IJsselmeerstraat 7, 1271 AA Huizen, Nederland, RWZI Huizen
Ketelmeerdijk, Swifterbant, Dronten, Flevoland, Nederland, Natuurreservaat De Kamperhoek
Keulsekade 143, 3532 AA Utrecht, Netherlands, Utrecht, Cinemec
Middenweg 106, 1394 AM Nederhorst Den Berg, Nederland,  Cito, Horstermeer
Naarderweg 103, 1217 GL Hilversum, Nederland, Zanderij Crailo, Hilversum
Ooievaarsweg, 3897 Zeewolde, Nederland, Ooievaarsplas, Lelystad
Overscheenseweg 2, 1412 AA Naarden, Nederland, Naarden, Overscheenseweg, boer Albers
Unnamed Road, 3755 Eemnes, Nederland, 't Raboes - Eemmnes
Woudselaan 55, 2635 CA Den Hoorn, Nederland
Korftlaan, 2616 Delft, Nederland, korftlaan

Er is dus een ruime keuze om na terugkeer vanuit het verre zuiden de nieuwe nestplaats te bouwen. Sommige oeverzwaluwen komen zelfs na vier jaar nog terug bij de Haarrijnse plas.
Een aantal zwaluwen wisselen zelfs binnen één seizoen van locatie.

DE TORENVALK

Torenvalk bij de wand

Vlak in de buurt van de wand, staat in de boomgaard, hoog op een paal een nestkast van de torenvalk, met uitzicht op de wand en alles wat er vliegt.
De torenvalk beschouwd deze wand als zijn voedsel gebied. Regelmatig zit hij op de rand van de wand, wachtend op een juveniel, die het nest verlaat en niet snel genoeg weet weg te komen.
Jammer, maar ook dat is een onderdeel van de natuur.

Het was een oeverzwaluw

Bron: VRS De Haar, Trektellen, Wim Smeets Bunschoter Wand (Youtube). Vogelbescherming.

De zwaluwen gaan op reis en de natuur neemt de wand over

Het was een feestje om zelfs van afstand
de oeverzwaluwen bij hun wand te zien vliegen

28-10-21 

Een update, die toch wel bij deze blog hoort. 

Er werd een oplossing gezocht voor het verwijderen van de verf.

Verwijderen was geen optie omdat oplosmiddelen in het water terecht zouden komen.

Met milieuveilige verf werd de graffiti overgeschilderd.

De wand ligt er weer schoon bij