Steenrijk met een steenuiltje

Steenuiltje

Wat is het toch fijn als je op je eigen erf een nestkast heb staan voor steenuiltjes en er bijna ieder jaar vier jonge uiltjes het licht zien.

Nog extra leuk, als er een camera in de nestkast gemonteerd is en de ontwikkeling van ei tot uitvliegen gevolgd kan worden.

twee

drie

vier

Tijdens de nestkastcontroles valt ieder keer weer op hoe sterk de eigenaren betrokken zijn met hun bewoners in het veld, boomgaard, tuin of schuur.

Een steenuiltje is op zich een schuw uiltje, maar kent de omgeving en weet hoe de bewoners leven. Zolang dat patroon niet afwijkt van het normale patroon, is er geen gevaar en gaat ook de steenuil zijn eigen gang.

Of zoals een bewoner vertelde. Als ik ’s morgens naar mijn werk ga zit hij op vijf meter van mij vandaan. Ik kan gewoon instappen en wegrijden. Maar als ik hiervan afwijk vliegt hij weg.

Wat bij de controles ook op viel was het verschil in de kasten. Sommige waren droog en andere zaten vol met viezige nattigheid, nat zaagsel en veel ontlasting.
Ach, die kasten voor zover mogelijk schoongemaakt en van vers zaagsel voorzien.

Een reactie op de kerkuil ‘Wat betreft de tekening één van de mooiste uilen’.
Een reactie op het steenuiltje zou kunnen zijn ‘schattig, hoog knuffelgehalte’
Alleen als ze uit een vieze kast komen. Voor een knuffel eerst in bad.

Dus nu na de torenvalkjes en kerkuilen, de steenuil uit de kast gehaald.

Opvallend is naast de status van de kast er ook verschil zit in leeftijd van de uiltjes.
Soms zat moeder ook nog in de kast. Die mag ook even mee om gecontroleerd te worden.
Was ze ook de vorige bewoonster ? Is ze goed gezond ?

De foto’s zijn gegroepeerd per kast. Ringers Tijs, Nina, Johan, Erik, Maurice

Kast gaat weer op slot.
De ingang wordt even dichtgehouden om de  uiltjes weer te laten wennen.

STEENUIL  Little Owl, Athene vidalii - Uilen (Strigidae)

De steenuil is de bekendste van de kleinere uilensoorten. In ons land is hij van oudsher een bekende verschijning in vooral kleinschalig agrarisch cultuurlandschap. De steenuil schuwt de menselijke omgeving niet en broedt vaak op boerenerven, vooral als deze voldoende natuurlijke variatie bieden. Dan kan een steenuil op een klein oppervlak alles vinden wat hij nodig heeft. Vanaf paaltjes of andere verhogingen zoekt de steenuil naar voedsel en vliegt daar in golvende vlucht op af.

steenuil

geen steenuil, wel even schrikken
als er achter je geloeid wordt

HERKENNING
De steenuil is nauwelijks groter dan een merel maar oogt toch wat forser door z’n opgezette veren. Het verenkleed is overwegend bruin tot grijsbruin met witte streepjes en druppelvormige vlekken. Opvallend zijn de felgele ogen en lichte ‘wenkbrauwen’. Het achterhoofd lijkt een kopie van het voorhoofd met toegeknepen ogen. In rust is zijn postuur gedrongen, bij waakzaamheid rekt de uil zich uit. Niet altijd zichtbaar zijn de lange, bevederde poten.

Steenuil

GELUID
Laag fluitend, wel echt uilachtig. Verder veel andere roepen.

BROEDEN
Broedperiode van half april tot half mei. Legsel bestaat gemiddeld uit 3-5 eieren. Normaliter één legsel per jaar, incidenteel tweede legsel tot half juni. Broedduur: 24-28 dagen. Broedt in allerlei natuurlijke holtes van bomen, vooral knotwilgen en oude (hoogstam)fruitbomen. Ook in rustige hoekjes of nissen van gebouwen of schuren en in speciale nestkasten. Jongen verlaten na ongeveer een maand het nest, maar zijn dan nog niet vliegvlug. Na ongeveer 38-46 dagen zijn ze dat wel, maar worden daarna nog ca. 5 weken verzorgd.

Kast schoongemaakt, weer een  fris nestje

LEEFGEBIED
Veelal kleinschalige cultuurlandschappen met een variatie aan houtwallen, heggen, weitjes en knoestige bomen. In grootschalige landbouwgebieden is de steenuil afhankelijk van gevarieerde erven bij boerderijen of vrijstaande huizen. Jachtgebied bestaat uit open terrein met het hele jaar door lage vegetatie (beweiding). Voorts zijn er voldoende zitplaatsen van één tot anderhalve meter hoogte (paaltjes bijvoorbeeld) om vanuit te jagen. Er zijn schuilplaatsen en broedholen in oude bomen, schuren, gebouwen en dergelijke.

VOEDSEL
Veldmuizen, ook andere kleine zoogdieren, kleine vogels, in mindere mate reptielen en amfibieën, insecten als nachtvlinders en meikevers, regenwormen.

VOGELTREK
Volwassen steenuilen blijven gewoonlijk het gehele jaar in de naaste omgeving van de broedplaats. Jonge steenuilen zwerven uit, het merendeel vestigt zich op minder dan 10 km van de geboorteplaats.

Afname van de aantallen broedparen sinds 1990 met meer dan 5%. Laatste 10 jaar stabiel.

AANTALLEN IN NEDERLAND Aantal broedparen  5.500-6.500 (in 1998-2000)

Steenuilen nemen graag een zonnebad. Op heldere dagen koesteren ze zich in de zon, uit de wind en vlakbij een hol.

IN EUROPA
Komt voor in grote delen van Zuid-, West- en Midden-Europa, maar niet noordelijker dan Denemarken. Zwaartepunt van de Europese verspreiding in Spanje en Portugal, Frankrijk, Italië, Roemenië, Oekraïne en Europees Rusland.

BESCHERMING
Het gaat al langere tijd bergafwaarts met de steenuil. Het leefgebied krimpt ineen door bijvoorbeeld stads- dorpsuitbreidingen, aanleg van industrieterreinen en wegen. Daarnaast is het resterende leefgebied sterk veranderd. Kleine gemengde boerenbedrijven zijn er niet meer, hoogstamboomgaarden zijn zeldzaam geworden. De landbouw is een stuk intensiever geworden. Lange tijd was er geen aandacht voor kleinschalige landschapselementen als houtwallen en hagen. Veel nestgelegenheid verdween ook door het ruimen van oude kippenhokken en vervallen schuurtjes. Het verkeer kan de steenuil ernstig parten spelen waar zijn jachtterrein doorkruist wordt door wegen.

De steenuil staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels in de categorie Kwetsbaar. Rode Lijsten bevatten soorten die bedreigd worden of kwetsbaar zijn. Rode Lijsten hebben geen officiële juridische status, maar hebben in de praktijk wel een belangrijke signaleringfunctie. Voor deze soorten geldt een hogere prioriteit bij het nemen van actieve beschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld door hun leefgebieden te verbeteren. Download het Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN–criteria.

Ja, daar zit een steenuiltje

even zijn neus schoonpoetsen

WAT KUNT U DOEN

 buiten woont in een (half)open cultuurlandschap, kan met de inrichting van het erf rekening houden met de wensen van de steenuil. Dit heeft vooral zin wanneer in de omgeving ook steenuilen voorkomen. Maatregelen zijn onder meer: voorzien in een gevarieerd erf met nestgelegenheid, grazige weitjes, uitkijkposten, veilige schuilplaatsen voor jonge steenuilen en geen gebruik van (landbouw)gif. Gunstige maatregelen bestaan uit de aanplant van fruitbomen, knotwilgen en hagen, aanleg van takkenrillen, perceelrandbeheer. Grasland (extensief gebruikt) kan het beste kort gehouden worden door begrazing met schapen of paarden (de mest levert ook voedsel op in de vorm van kevers en regenwormen). Het voorkomen van mussen en spreeuwen bij broedplaatsen kan worden gestimuleerd (alternatieve voedselbron bij muizen schaarste).

Veel steenuilen verdrinken in drinkwaterbakken voor het vee. STONE ontwikkelde een bak waar de steenuilen snel weer uit kunnen klauteren. Ze zijn er in twee formaten. De bakken zijn te koop in de webshop van Vogelbescherming. Steenuilen-broedsels gaan niet zelden verloren door marter-predatie. Wie dat wil voorkomen, kan een speciaal ontwikkelde nestkast plaatsen waar de marters niet in kunnen en de steenuilen wél. Ook verkrijgbaar bij Vogelbescherming. (bron : vogelbescherming)