Een kerkuil woont niet in de kerk

Kerkuil

Je zou haast zeggen dat een kerkuil in een kerk zijn huisvesting heeft, maar dat is niet zo. De meeste kerkuilen wonen in een kast, ergens hoog hangend in een boerenschuur.

Vroeger zaten de uilen wel in de kerktoren en konden ze vlak onder de toren op de velden op jacht. Op zoek naar muizen. Maar ook de dorpen zijn volgebouwd en rondom de kerktoren is geen gras en geen muis meer te bekennen.

controle kerkuilenkast

Afgelopen week  een lezing bezocht van Mark van Leeuwen. Mark houdt, als bioloog, zich al heel lang bezig met het volgen van de kerkuilen in de provincie Utrecht. Timmert kasten in elkaar en hangt ze op in de schuren bij de boeren in ons gebied. Vanzelfsprekend volgen daarna de controles.

mooie kerkuil man

Omdat ik regelmatig met Tijs, Johan of Henk op pad ben met het controleren van uilenkasten, was zijn verhaal grotendeels bekend terrein.

kerkuil vrouw

Toch nieuw was het gegeven dat de erg veel kerkuilen omkomen in het verkeer en veel kerkuilen niet ouder worden dan twee jaar ( dit op basis van de terugmeldingen van geringde uilen.)

Was nog niet toegekomen aan een blog over de kerkuil, bij deze een beeld van de controles door VRS De Haar in de afgelopen periode.

kerkuil

In tegenstelling tot het ringen op onze vast locatie, waar in een ochtend regelmatig meer dan honderd vogels geringd en/of gecontroleerd.

Bij de controle van kerkuilenkasten is dat een ander verhaal. Het rijden van erf naar erf. 

Het contact zoeken met de eigenaar. 

Een ladder of ander instrument is nodig om bij de kast te komen.

kerkuil

Maar goed het blijft voor mij bijzonder om zo’n prachtige uil of de jonge van dichtbij te bekijken.

Ook bij kerkuilen moet het mannetje als de jonge uit hun ei gekomen zijn, het nest tijdelijk verlaten.

Moeder zorgt voor de kleintjes. 

Het mannetje mag wel langs komen met eten voor de kleintjes, maar moeder voert ze en maakt als het nodig is hapklare brokken.

hoog in de nok van de schuur

Mocht moeder in die periode, bijvoorbeeld bij een verkeersongeluk om het leven komen, dan brengt het mannetje wel een prooi voor de jonge, maar het zou zo maar kunnen dat ze het dan toch niet overleven omdat de prooi te groot voor hen is. 

Pa maakt er geen hapklare brokken van.

kerkuil

UILEN WEETJES

In de hele wereld, behalve op de Zuidpool, leven uilen. Meer als 175 verschillende soorten. De Latijnse naam voor uilen is Strigiformes. Dit woord is afgeleid van het Latijnse woord Strix, dat heks betekent. Hieraan kan je zien dat sommige mensen vroeger uilen eng vonden en er zelfs bang voor waren. Deze mensen dachten dat uilen de brengers van ongeluk en dood waren.

en weer de ladder op

kerkuil

Bij de Grieken was de uil juist het symbool van wijsheid. Vreemd genoeg staat de uil ook soms voor domheid. Denk maar aan uilskuiken(=domoor), uilachtig kijken (=dom kijken) of uilig (=dom). Door de jaren heen wisten de mensen dus niet goed wat ze moesten denken van uilen. Het waren maar geheimzinnige nachtjagers, die ook nog geruisloos konden vliegen en enge geluiden maakten. We weten nu door wetenschappelijk onderzoek dat het bijzondere vogels zijn de op een speciale manier jagen. De meeste uilen hebben zich gespecialiseerd in de nachtjacht, maar er zijn ook uilen die overdag jagen.

 De Uil:

Uilen worden de nachtroofvogels onder de roofvogels genoemd. Buizerd en torenvalk zijn bijvoorbeeld dagroofvogels. Roofvogels zijn vogels die op andere dieren jagen. En dus carnivoren (vleeseters)zijn.

Uilen hebben sterke klauwen waar ze hun prooi mee grijpen en vaak ook al mee doden. Uilen hebben vier tenen, twee naar voren en twee naar achter. Eén teen van achter kan eventueel naar voren gedragen worden. De poten zijn licht bevederd.

Op de vleugelveren van een uil zit een soort fluweelachtig dons, aan de rand zit een fijne franje; hierdoor kan een uil geruisloos vliegen.

de lucht in

Het gezicht van een uil heeft vaak veren die rond zijn ogen schuin gerangschikt zijn. Dit noemt men de “sluier”. Deze veren geleiden de geluidsgolven richting de oren. Rondom de snavel bevind zich een verenborstel. Deze “borstel” gebruikt de uil omdat hij van kortbij niet goed kan zien en zo zijn prooi kan voelen of bij het voeren van de jongen.

meten - snavellengte

De enorme oren bevinden zich achter het gezicht of “de sluier”. Het zijn gaatjes die verborgen onder de kopveren zitten en je kunt ze dus niet zien. Uilen kunnen de kleinste ritseltjes en piepgeluidjes horen. Ook kunnen ze heel goed horen waar het geluid vandaan komt en hoe ver het is. Dit komt omdat de oren niet op dezelfde hoogten zitten. Zo kunnen ze van verschillende kanten geluidsgolven opvangen en bepalen waar de prooi zich bevind. Vandaar dat een uil ook met zijn kop beweegt voor in te schatten waar de prooi zich bevind. Veel soorten uilen hebben “oorpluimen”, die echter niets met het gehoor te maken hebben. Het zijn verlengde kopveren, die iets over de stemming van de uil zeggen. Zit de uil in rust dan is zijn verenkleed mooi losjes gerangschikt en dragen zij hun oorpluimen iets liggend. Is de uil alert of op zijn hoede dan gaan de oorpluimen omhoog. Verder worden de oorpluimen per soort verschillend gedragen bij bv. dreighouding of  zich “onzichtbaar” maken tegen gevaar.

meten - tarsus

meten - vleugellengte

De ogen van een uil kunnen niet draaien, ze zitten vast in de oogkas. Als een uil wil rondkijken moet hij dus zijn hele kop draaien. Hij kan zijn kop 270 graden draaien. Dit is driekwart rond! En dat zowel naar rechts als naar links. Uilen zijn bijziend. Ze kunnen dus van dichtbij niet goed zien. Iets dichtbij zoals een prooi in de poot of een te voeren jong tasten de uilen even af met de veerborstels die om de snavel heen zitten. Uilen kunnen wel heel goed in de verte kijken. Afhankelijk van het soort kunnen de ogen van uilen drie kleuren hebben, namelijk zwartbruin, oranje of geel. Aan de kleur van de ogen kan je bijna altijd zien in welk deel van de dag hij jaagt. De uilen met zwarte ogen jagen ’s nachts. De uilen met oranje ogen jagen ook in de schemer en de uilen met gele ogen jagen overdag.

de ring

onderzoek - leeftijd

meten - kop/snavel

Iedere Uil broed op verschillende wijze. Afhankelijk van de leefomgeving waarin ze wonen. Ook het aantal eieren, tijd van broeden en tijd van in het nest verblijven verschilt per soort. Voordat de uilskuikens uitvliegen maken ze al kleine uitstapjes of fladderen in en rond het nest. In deze periode worden ze takkelingen genoemd. Kom je zo’n stuntelaar tegen ,dan moet je hem niet meenemen. Ze redden zich prima en hun ouders zijn in de buurt, ook al zie je ze misschien niet.

De spijsvertering van een uil:

De uil eet meestal zijn prooi met huid en haar op. Uilen hebben géén krop en juist wél een blinde darm, in tegenstelling tot de meeste andere vogels. De maag bestaat uit twee delen. De kliermaag en de spiermaag.

Via de slokdarm komt het voedsel eerst in de kliermaag aan. Dit wordt ook wel de echte maag genoemd. Het maagzuur wordt hier aan het voedsel toegevoegd. De spijsvertering gaat vrij snel waarbij de maagsappen niet in staat zijn botjes aan te tasten.

braakballen

Van de kliermaag gaat het voedsel naar het tweede deel, de spiermaag. Deze maag is sterk gespierd en van binnen bekleed met een harde geribde binnenlaag. De onverteerbare delen zoals botjes en haren worden verzameld in deze spiermaag. Ze worden hier samengeperst tot een bal die uitgebraakt wordt zodra hij een bepaalde grootte heeft bereikt. De braakballen zijn met slijm bedekt en samen met de haren van de opgegeten prooi werkt dit als bindmiddel waardoor ze niet uiteen vallen en gemakkelijk de slokdarm kunnen passeren. Daar krijgt de braakbal zijn vorm. Het uitbraken van de ballen is geen reflex maar een gewilde beweging, die naar eigen keuze wel of niet ingehouden kan worden. Na een onvoldoende maaltijd of een hongerperiode in het vooruitzicht houdt de uil de ballen langer in de maag.

Een uil die alleen schoon vlees te eten krijgt  (dus zonder veren, haren of botjes) wordt ziek en gaat tenslotte dood. ( bron : http://uilentuinhethoog.nl)

en de koe kijkt toe